Z tego charakteru faszystowskiego Państwa, wypływa też wielka reforma socjalna i konstytucjonalna którą Faszyzm realizuje, wprowadzając reżym syndykalny i korporacyjny i biorąc się do zastąpienia reżymu Państwa liberalnego przez Państwo korporacyjne.
Faszyzm, w rzeczywistości, przejął od syndykalizmu ideę funkcji wychowawczej i moralizującej syndykatów, ale funkcja ta, będąc zmuszoną przekroczyć poza antytezy Państwa i syndykatu, winna była usiłować nadać syndykatom, łączącym się zgodnie w korporacje system, aby mogły poddać się dyscyplinie państwowej i wyłonić stąd z siebie organizm Państwa, które będąc zmuszone doścignąć indywiduum, aby wyrazić w nim swoją wolę, nie poszukuje go, jako to abstrakcyjne i polityczne indywiduum, które stary liberalizm, uważał jako obojętny atom; ale poszukuje go takim, jakiem go może znaleźć, jakiem ono jest w rzeczywistości, jako produktywną wyspecjalizowaną siłę. Indywiduum, które dzięki swojej własnej specjalności jest skierowane do połączenia się ze wszystkimi innymi indywiduami tej samej kategorii, należącymi do tego samego organizmu ekonomicznego jednostkowego, który jest dany przez Naród.
Syndykat, spajając się jak najściślej z konkretną realnością indywidua, waloryzuje indywiduum tak, jakiem ono jest w rzeczywistości, tak przez własną świadomość, którą powinno zdobywać stopniowo, jak przez prawo, z jakiego w konsekwencji będzie mu się należało korzystać, na skutek administrowania głównymi interesami Narodu, a które wynikają z uzgodnionego całokształtu syndykatów.
Ta wielka reforma jest w toku. Łączą się nacjonalizm, syndykalizm i tenże sam liberalizm, który w swojej doktrynie szeroko krytykował stare formy reprezentowane przez Państwo liberalne i, wymagał systemu organicznej reprezentacji, odpowiadającej realnej strukturze, w której obywatele Państwa są uszeregowani, i skąd czerpią zasadnicze motywy dla swojej psychologii i karm dla swoich osobowości.
Państwo korporacyjne zmierza do zbliżenia się tego tkwienia w indywiduum, co jest warunkiem siły, czyli samej istoty Państwa i wolności indywiduów; i tworzy ten etyczny i religijny walor, który Faszyzm głęboko wyczuł i proklamował teoretycznie i praktycznie przez usta Duce, przy każdej okazji, w najuroczystszy sposób.
Giovanni Gentile
Fragment z „Źródła i doktryna faszyzmu”. Materiał o charakterze historycznym i edukacyjnym.
1 stycznia 2020 o 13:58
Giovanni Gentile (ur. 30 maja 1875 w Castelvetrano, zm. 15 kwietnia 1944 we Florencji) – obok Benedetta Crocego najwybitniejszy filozof neoidealizmu włoskiego, twórca idealizmu aktualnego. Prowadził rozległą działalność społeczną i naukową, był pedagogiem, historykiem, propagatorem kultury włoskiej, wydawcą, ministrem edukacji w rządzie Mussoliniego. Idealizm aktualny stanowił filozoficzną podbudowę faszyzmu. Głosił, że podział na podmiot i przedmiot jest jedynie konstruktem umysłu i że „duch jest czystym aktem” objawiającym się w procesie edukacji.
Inaczej niż wielu intelektualistów włoskich do końca zachował wierność Mussoliniemu. Zamordowany przez partyzantów komunistycznych.