Udar jest pierwszą przyczyną trwałej niepełnosprawności Polaków i Polek po 40. roku życia, często wykluczając ich z życia społecznego. Tymczasem prostymi sposobami można przynajmniej części z nich zapobiec: modyfikacja stylu życia, szybkie rozpoznanie w razie udaru, a następnie leczenie i monitorowanie chorób, które zwiększają jego ryzyko mogą zdziałać cuda. W Polsce co roku udar mózgu dosięga ok. 70 tys. osób, z czego aż 30 tys. umiera w ciągu miesiąca. Spośród tych, którym udaje się przeżyć ostrą fazę udaru, 20 proc. wymaga stałej opieki, 30 proc. pomocy w niektórych codziennych czynnościach, zaś 50 proc. pacjentów po udarze mózgu odzyskuje niemal pełna sprawność, jest samodzielna, może wrócić do pracy.
Udar mózgu to obumarcie części tego narządu wskutek zatrzymania dopływu krwi do tkanki mózgowej. Wyróżnia się dwa główne typy udaru: niedokrwienny i krwotoczny.
Udar niedokrwienny (ok. 4/5 przypadków udaru mózgu) powstaje wtedy, gdy tętnica zaopatrująca jakąś część mózgu w krew staje się niedrożna, tzn. krew nie przepływa przez nią lub przepływa z ilości niewystarczającej, aby komórki mózgu otrzymały jej tyle, ile potrzebują. Najczęstszą przyczyną zwężenia lub zatkania tętnicy jest miażdżyca. Inną, częstą przyczyną zatkania tętnicy jest jej zator, czyli zablokowanie przez skrzeplinę powstałą w sercu (np. w czasie migotania przedsionków albo na powierzchni zmienionych chorobowo lub sztucznych zastawek serca, bądź w lewej komorze serca po zawale) lub, sporadycznie, w żyłach kończyn – u osób, u których istnieje drożne połączenie między prawym i lewym przedsionkiem serca (tzw. przetrwały otwór owalny).
Udar krwotoczny (ok. 1/5 przypadków udaru) powstaje w wyniku pęknięcia ściany tętnicy mózgowej i wylania się krwi poza naczynie (potocznie: wylew), wskutek czego krew nie dociera do tkanki mózgowej w obszarze zaopatrywanym przez pękniętą tętnicę. Krew wydostająca się z uszkodzonego naczynia niszczy okoliczną tkankę nerwową i powoduje wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki, co zaburza czynność całego mózgu (a nie tylko komórek w miejscu udaru).
Najczęstsze objawy udaru to:
- osłabienie mięśni twarzy, przejawiające się np. opadnięciem kącika ust po jednej stronie;
- osłabienie (niedowład) kończyny górnej lub dolnej, albo i górnej i dolnej po tej samej stronie ciała (ale po przeciwnej stronie niż ognisko udaru); chory ma trudności w poruszaniu kończyną, a w skrajnych przypadkach nie może nią wykonać żadnego ruchu; niekiedy towarzyszy temu uczucie drętwienia połowy ciała lub jakiegoś obszaru w obrębie jednej połowy ciała;
- zaburzenia widzenia, takie jak podwójne widzenie, ograniczenie pola widzenia, a nawet całkowitą utratę widzenia (najczęściej w jednym oku);
- osłabienie mięśni języka i gardła, co może się ujawnić trudnościami w połykaniu i mówieniu; chory może się krztusić w czasie jedzenia, a jego mowa staje się niewyraźna i trudna do zrozumienia (tzw. dyzartria);
- zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów – ruchy chorego nagle stają się niezgrabne, potyka się, upuszcza przedmioty, ma trudności w ubieraniu się;
- nagły, bardzo silny ból głowy – zwłaszcza w przypadku krwotoku podpajęczynówkowego;
- zaburzenia lub utrata przytomności – rozległy udar (znacznej części lub szczególnie ważnych części mózgu) może sprawić, że chory staje się senny, trudno go rozbudzić, mówi nieskładnie, nie wie, gdzie się znajduje i co się z nim dzieje, albo całkowicie traci przytomność.
Najważniejszy i najczęstszy czynnik ryzyka udaru mózgu to nadciśnienie tętnicze. Ustawienie ciśnienia tętniczego w granicach ideału (120/80 mm Hg) obniża ryzyko udaru aż o 30-40 proc.
Czynniki ryzyka niemodyfikowalne (nie mamy na nie wpływu):
- wiek (powyżej 55 lat – nie oznacza to, że młode osoby nie zapadają na udar, tylko że częstość występowania udarów rośnie z wiekiem)
- płeć (częściej u kobiet niż u mężczyzn)
- rasa (częściej chorują osoby rasy czarnej)
- czynniki genetyczne
Czynniki ryzyka, na które mamy wpływ:
- nadciśnienie tętnicze
- choroby serca (migotanie przedsionków, wady serca)
- palenie papierosów
- cukrzyca
- choroby naczyń (zwłaszcza zaawansowana miażdżyca)
- zaburzenia gospodarki lipidowej
- otyłość lub duża nadwaga
- zespół bezdechu sennego
- nadużywanie alkoholu
Pamiętajmy więc o dewizie „Sport, zdrowie, nacjonalizm”. Odrzućmy niszczące używki i śmieciowe jedzenie – kontrolujmy regularnie ciśnienie.
Na podstawie: zdrowie.pap.pl
Najnowsze komentarze