Staraniem wydawnictwa Demart ukazało się kompendium wiedzy o legionach „Legenda Legionów”. Czytelnicy na 520 stronach formatu A4 znajdą niezwykle ciekawe informacje wzbogacone wieloma ilustracjami.
W kompendium znajdują się życiorysy piłsudczyków, działaczy Organizacji Bojowej PPS, Strzelców, dowódców Legionów. Opis dziejów OB PPS, ZWC, Strzelców, innych patriotycznych formacji paramilitarnych (w tym tych związanych z ruchem narodowym). Zapis walk podczas I wojny światowej, opisy poszczególnych bitew, losów pierwszej kadrowej, walki z Rosjanami, stosunek Polaków do Legionów, internowania. Dokładnie opisane jest też życie codzienne legionistów (aktywne życie religijne dzięki katolickiemu ordynariatowi, obchody świąt, prasa i satyra legionowa, życie kulturalne, życie towarzyskie i uczuciowe – nawet w bardzo intymnym zakresie, rozrywki, sport, kłopoty z aprowizacją).
Niezwykle interesujące są informacje o składzie osobowym formacji (wbrew rozkazowi dowódcy w szeregach legionów służyły też kobiety). Legioniści byli głównie przedstawicielami inteligencji. Absolwentami najlepszych szkół wyższych. Wśród legionistów było wielu pisarzy, dziennikarzy, historyków, wykładowców akademickich i artystów plastyków. Między legionistami panował młodopolski neoromantyzm przesiąknięty mesjanizmem. Jak można przeczytać w publikacji „blisko 200 artystów malarzy i rzeźbiarzy wstąpiło do służby w legionach, a niepoliczalna rzesza twórców należała do sympatyków formacji”. Trzema z dziewięciu legionów dowodzili artyści plastycy (jednym z nich był Edward „Rydz” Śmigły). Do sympatyków legionów należeli między innymi: Jacek Malczewski, Julian Fałat, Józef Mehoffer, Wojciech Kossak. „Artyści odegrali niezwykle ważną rolę w procesie mitologizacji, heroizacji czynu legionowego”.
Na ilustracje zamieszczone w publikacji składają się: mapy ukazujące szlak bojowy, zdjęcia archiwalne (dowódców, oddziałów, szkoleń, walk), współczesne fotografie mundurów i odznak, pieczęci, prasy i dokumentów. Reprodukcje obrazów i grafik stworzonych przez legionistów (w tym wiele dokumentujących szlak bojowy).
W dalszej części publikacji opisane jest: sytuacja Polski przed I wojną światową, walka o niepodległość Polski podczas I wojny światowej, losy piłsudczyków, zamach majowy, rządy sanacji, monopolizacja władzy przez piłsudczyków (z statystyk wynika że większość z legionistów pracowała na państwowych posadach), napływ karierowiczów do sanacji.
Kolejny artykuł w kompendium opisuje odznaki środowiska legionowego, umundurowanie, miejsca pamięci poświęcone legionom i życiorysy legionistów. W „Legendzie Legionów” znalazły się też fragmenty tekstów ukazujących jak mesjanizm legionistów czerpał z literatury romantycznej.
Trudno mi ocenić bez wnikliwej lektury zawartość merytoryczną publikacji. Forma publikacji sprawia że jest ona bardzo atrakcyjna i skłaniająca do lektury.
Jan Bodakowski
Najnowsze komentarze