Radosław Patlewicz – Niezwyciężona Rosja

W książce „Niezwyciężona Rosja” Radosław Patlewicz opisuje historię Rosji od samych jej początków. Jak się okazuje, zapędy imperialne – w tym chęć ekspansji na Zachód – towarzyszą temu krajowi już od stuleci. Czy jednak państwo to rzeczywiście jest tak silne, aby móc podporządkować sobie resztę świata? Radosław Patlewicz przedstawia cechy, które już w przeszłości uniemożliwiały osiągnięcie tego celu. Wielkość Rosji opiera się bowiem na pozorach. Jej „potęga” to tak naprawdę zakłamywanie rzeczywistości poprzez sprawnie wdrażaną propagandę. Rosja, choć chce być uważana za silnego gracza, traci na zacofaniu cywilizacyjnym i zamordystycznej polityce, która niejednokrotnie wpędzała ją w zapaść gospodarczą i społeczną.

Zacofanie cywilizacyjne Rosji i rosyjskiej soldateski było wręcz niesłychane i niewiele pod tym względem zmieniło się nawet w XXI wieku, gdyż wszystkie opisane wyżej zbrodnicze praktyki zaobserwowano podczas rosyjskiej inwazji na Ukrainę w latach 2022-2023. Były masowe grabieże, gwałty, były mordy na cywilach i jeńcach wojennych. Była też nieudolność dowódców i gigantyczne problemy z logistyką.

Patronem medialnym książki jest Dziennik Narodowo-Radykalny Nacjonalista.pl.

Rosyjska myśl imperialna składa się z szeregu różnych, często sprzecznych ze sobą idei, wykorzystywanych w różnych okresach do celów państwowej propagandy. Wśród nich możemy wymienić przede wszystkim koncepcje „trzeciego Rzymu”, „zbierania ziem ruskich” i „panslawizmu”. W późniejszym okresie doszły pomysły związane z marksizmem-leninizmem i „rewolucją światową” oraz najnowszymi konceptami Aleksandra Dugina o Rosji jako odrębnej cywilizacji. Co szczególnie istotne, pomysły te wykorzystywane były przede wszystkim na rynku wewnętrznym w celu zachowania spoistości państwa i uległości poddanych/obywateli.

Pierwsza rosyjska myśl w pełni imperialna, czyli koncepcja „trzeciego Rzymu”, narodziła się w drugiej połowie XV wieku. Wprawdzie ówczesne Księstwo Moskiewskie (nazywane także Wielkim Księstwem Moskiewskim) nie było jeszcze ani szczególnie rozległe terytorialnie, ani ludne, ani tym bardziej bogate, jednak jego władcy cechowali się gigantycznymi ambicjami i megalomanią. Zasadniczo byli też dobrymi propagandystami. Gdy w 1453 roku pod ciosami Turków padł Konstantynopol, wśród prawosławnych nastało spore zamieszanie. Cesarstwo Bizantyjskie, które przez szereg wieków stanowiło centrum prawosławia, przestało istnieć. Wprawdzie patriarchat konstantynopolitański nadal istniał, jednak przez swoje utrudnione funkcjonowanie w ramach imperium osmańskiego, nie mógł pełnić przewodniej roli. Tę, nieco z przymusu, zaczęła sprawować metropolia moskiewska, choć patriarchat oficjalnie ustanowiono tam dopiero w 1589 roku. Księstwo Moskiewskie było wszak niepodległym, oficjalnie prawosławnym państwem. W naturalny sposób sprawiało to, że z czasem przejmowało przewodnią rolę w świecie prawosławnym. Drugi element koncepcji związany był z Zofią Paleolog, córką podległego cesarzowi bizantyjskiemu despoty Morei, Tomasza Paleologa, który stracił władzę na rzecz Turków kilka lat po swoim suwerenie. Od tamtej pory, wyzuta z majątku, musiała tułać się wraz z rodziną po Europie. Posiadała jednak osobliwy kapitał – jako wnuczka władcy bizantyjskiego Manuela II, pochodziła z cesarskiego rodu. W związku z tym, mężczyzna, który wszedłby z nią w związek małżeński, mógłby twierdzić, że jego dzieci posiadają domieszkę cesarskiej krwi. Mariaż taki mógł zatem zapewnić znaczne podniesienie prestiżu miejscowego rodu panującego, nawet jeśli Zofia nie była bezpośrednią córką cesarza, w dodatku obalonego. Szczególnie zainteresowany tą sprawą był książę moskiewski Iwan III Srogi, w którego głowie zaczynała kiełkować myśl imperialna. Dzięki mariażowi z Zofią, miał zamiar przedstawiać się jako spadkobierca zniszczonego Bizancjum. Mimo wszystko, jak się wydaje, początkowo działania te miały na celu przede wszystkim pokazywanie się przez władcę moskiewskiego jako protektora wszystkich wyznawców prawosławia w sytuacji, gdy zabrakło w tej roli cesarzy bizantyjskich. Do zaślubin pary doszło w 1472 roku.

Od tego czasu w pałacu moskiewskim na Kremlu (zaprojektowanym i wybudowanym przez włoskich architektów) zaprowadzono iście bizantyjskie porządki, które widoczne były przede wszystkim w nowym ceremoniale dworskim i strojach. W kraju, w którym cyklicznie wybuchały klęski głodu, a posiadanie butów było dla zwykłego chłopa wielkim osiągnięciem, dwór wręcz ociekał złotem, a car-samodzierżawca nosił oficjalny tytuł „namiestnika Boga”, nadany mu przez Cerkiew. Co więcej, działo się to jeszcze w czasach formalnej zależności od mongolskiej Złotej Ordy, której zwierzchność zrzucono dopiero w 1480 roku… Nie trudno domyśleć się, że w sytuacji takiego oderwania od rzeczywistości, tytuł książęcy zaczął wydawać się dla Iwana zbyt „ciasny”. W wyniku rosnącej megalomanii, którą podgrzewał iście cesarski ceremoniał dworu moskiewskiego, Iwan przyjął tytuł „cara Wszechrusi”. W ramach imperialnych przeobrażeń przyjęto jako herb państwa bizantyjskiego orła dwugłowego, co bezpośrednio symbolizowało rzekome przejęcie dawnej roli „drugiego Rzymu”. Wkrótce pomysł religijno-prestiżowy został przekuty w myśl czysto polityczną. Szczególne zasługi dla tej idei położył mnich z leżącego nieopodal Pskowa, monasteru Przemienienia Pańskiego, niejaki Filoteusz. Napisał on do Iwana III (albo jego syna – Wasyla III, gdyż nie jest to pewne) list, w którym wyłożył koncepcję „trzeciego Rzymu”. Brzmiała ona następująco: pierwszy Rzym upadł na skutek herezji, drugi Rzym na skutek zdrady prawdziwej wiary, trzecim Rzymem jest Moskwa, a czwartego już nie będzie.

Radosław Patlewicz, Niezwyciężona Rosja, Wydawnictwo 3DOM, ss. 178.

Kup teraz:

https://3dom.pro/19347-niezwyciezona-rosja-radoslaw-patlewicz.html