Wyatt: Etnocaceryzm – peruwiański nacjonalizm w wersji Trzeciej Pozycji

Polskim nacjonalistom znane są nacjonalizmy z niektórych państw Ameryki Łacińskiej. Dużo zostało napisane na temat takich idei, jak meksykański synarchizm, nikaraguański sandinizm, wenezuelski boliwarianizm, argentyński peronizm, czy brazylijski integralizm. W publicystyce polskich nacjonalistów przewinęły się również idee, takie jak boliwijski unzagizm oraz chilijski ruch narodowo-socjalistyczny, wspominano również o falangistowskich związkach młodego Fidela Castro. Podjąłem się pisania tego tekstu, ponieważ w moim obszarze zainteresowań są nacjonalizmy tych państw, które są mało znane przeciętnemu polskiemu nacjonaliście. W ten sposób chcę podkreślić uniwersalny (albo raczej pluriwersalny) i etnopluralistyczny charakter idei nacjonalistycznej. Jednym z takich mało znanych nacjonalizmów jest peruwiański etnocaceryzm, o którym jest ten tekst.

Skąd się wzięła nazwa „etnocaceryzm”? Przedrostek „etno-” raczej nie muszę tłumaczyć, więc go pominę. Nazwa peruwiańskiej idei wywodzi się od nazwiska prezydenta Peru i bohatera narodowego Andrésa Avelino Cáceresa, który przewodził peruwiańskiemu ruchowi oporu przeciwko wojskom chilijskim w czasie wojny o Pacyfik w latach 1879-1884. Założył on peruwiańską katolicką, konserwatywną i nacjonalistyczną Partię Konstytucyjną. Z pochodzenia był metysem.

Ideologię etnocaceryzmu stworzył w 2000 roku Isaac Humala, były marksista oraz były bojówkarz Peruwiańskiej Partii Komunistycznej, który wystąpił przeciwko komunistycznej rebelii Świetlistego Szlaku oraz przeciwko prawicowej dyktaturze Alberto Fujimoriego (peruwiańskiego odpowiednika Augusto Pinocheta). W tle trwała wojna między rządem, a Świetlistym Szlakiem. U swoich korzeni etnocaceryzm, podobnie jak wiele nacjonalizmów spod znaku rózg liktorskich wywodzi się z kręgu weteranów wojennych. Wojskowi ze środowiska etnocacacerystycznego zorganizowali dwa powstania przeciwko władzy, pierwsze w 2000 roku w mieście Locumba, drugie w Andahuaylas w 2005 roku. Ruch od początku swojego powstania ma bardzo duży wpływ na polityczny mainstream. Obecny przywódca ruchu, Antauro Humala jest bratem Ollanty Humali, który był prezydentem Peru w latach 2011-2016 (który swoją drogą założył lewicowo-nacjonalistyczną Peruwiańską Partię Nacjonalistyczną). Obaj byli przywódcami powstań etnocacerystycznych. Etnocaceryzm w polityce przejawia swoje wpływy poprzez partię „Unia na rzecz Peru”, w której przejawiają się wpływy tej ideologii. Partią polityczną reprezentującą stricte ideę etnocacaeryzmu jest Frente Patriótico.

Ideologia etnocaceryzmu w pierwszej kolejności opiera się o przywrócenie „rasie miedzianej” reprezentującej ludność Peru (Indian oraz metysów) należnego miejsca w świecie. Koncept zakłada istnienie czterech ras ludzkich (rasy białej, żółtej, czarnej oraz „miedzianej”), z których tylko rasa „miedziana” jest pozbawiona własnej przestrzeni życiowej, którą miałaby w pełni pod kontrolą. Etnocaceryzm jest ruchem etnonacjonalistycznym, etniczność pojmuje jako połączenie rasy i kultury ze sobą. Oba elementy same w sobie według etnocacerystów nie posiadają większego znaczenia. Etnocaceryzm w dziedzinie ustrojowej opowiada się za systemem wodzowskim oraz odrzuca demokrację, w dziedzinie ekonomicznej głosi „etniczny socjalizm” bazujący na dziedzictwie Indian, mający zarówno antykapitalistyczny, jak i antykomunistyczny charakter. W dziedzinie kulturowej jest ugrupowaniem konserwatywnym, dąży do przywrócenia znaczenia dziedzictwa indiańskiego, zwłaszcza dziedzictwa ludu Keczua wywodzącego się z cywilizacji Inków. Ugrupowaniu bliskie są idee panindianizmu, współpracy krajów andyjskich, czy nawet unii boliwijsko-peruwiańskiej. Etnocaceryzm jest ideologią militarystyczną, chce obniżenia limitów wymaganego wzrostu do służby wojskowej, by umożliwić możliwość pracy w wojsku dla rdzennej ludności, która w większości nie spełnia tych limitów. W polityce zagranicznej przyjmuje mocno antyimperialistyczne stanowisko. Sprzeciwia się syjonizmowi, amerykańskiemu imperializmowi oraz podnosi głos w sprawie terytoriów zabranych Peru i Boliwii przez Chile.

Program polityczny ruchu etnocacerystycznego można streścić w następujących punktach:

• Przyjęcie tożsamości andyjskiej i stworzenie państwa obejmującego obszar Andów (zwłaszcza Peru i Boliwia), odwołującego się do dawnego Imperium Inków;

• Nacjonalizacja przemysłu peruwiańskiego;

• Stosowanie kary śmierci w przypadku zdrady stanu w czasie wojny;

• Legalizacja uprawy liści koki i zaprzestanie wojny narkotykowej, która przynosi nikłe skutki;

• Odzyskanie regionów Tarapacá i Arica utraconych w czasie wojen z Chile;

• Obowiązkowe wprowadzenie dwóch języków urzędowych w kraju (hiszpańskiego i keczua);

• Oparcie peruwiańskiej narracji historycznej i tożsamości o postać Andrésa Avelino Cáceresa oraz generała Juana Velasco Alvarado, który stał na czele socjalistyczno-nacjonalistycznego Rewolucyjnego Rządu Sił Zbrojnych.

Etnocaceryzm mimo, że nie jest bezpośrednio reprezentowany w głównym nurcie polityki, lecz poprzez szereg czynników pośrednich wywiera dość duży wpływ na peruwiański mainstream polityczny. Pozostaje otwartym pytanie, czy ów ruch tercerystyczny i narodowo-rewolucyjny reprezentujący tożsamość indiańską osiągnie sukces polityczny w bliżej nieokreślonej przyszłości i czy będzie decydował o przyszłym obliczu państwa Peru.

Wyatt

 Flaga ruchu etnocacerystowskiego