Arthur Moeller van den Bruck – Trzecie Imperium

Trzecie Imperium – głośna książka Artura Moellera van den Brucka – należy do najważniejszych manifestów tzw. rewolucji konserwatywnej w Niemczech. Autor podejmował w nim krytykę liberalnego systemu Republiki Weimarskiej i wzywał do odbudowy pierwotnej wspólnoty kulturowej i politycznej Niemców. Książka ta pomaga zrozumieć przesłanki powodujące radykalizację konserwatystów doby Weimaru i kierunek reprezentowany przez konserwatywnych rewolucjonistów, do których zalicza się m.in. C. Schmitta czy Ernsta Jüngera, po drugie zaś jest ważnym elementem pokazującym skomplikowany i dynamiczny klimat intelektualny tamtych czasów oraz główne osie politycznego sporu doby Weimaru.

„Trzecia Imperium van den Brucka jest świetną analizą historiozoficzną dziejów Niemiec, ale również stanu świadomości narodu niemieckiego po I wojnie światowej. Owszem, zawiera koncepcję rozwoju Niemiec i przejęcia dominacji Trzeciego Imperium nad Europą. Wydaje się, że dominacja ta miałaby być według autora ratunkiem dla upadającej Europy, zdominowanej przez komunizm, bezwzględny kapitalizm i „liberalizm [który] podkopał cywilizację, zniszczył religie i zrujnował narody”. „Trzecie Imperium” odzwierciedla percepcję stanu państwa – Niemiec – 4 lata po zakończeniu wojny. Jest analizą zaangażowanego intelektualisty, któremu sytuacja własnej ojczyzny nie jest obojętna, ale analizuje ją z pozycji konserwatywnych wartości”.
(fragment recenzji dr. Joanny Lubeckiej)

Autorem przekładu jest Wojciech Kunicki, wybitny germanista. Warto też wspomnieć, iż teksty poświęcone nietuzinkowej postaci, jaką był niewątpliwie Arthur Moeller van den Bruck, oraz tłumaczenia jego tekstów pojawiały się już na łamach magazynu „Szczerbiec”.

Arthur Moeller van der Bruck (ur. 23.04.1876, zm. 30.05.1925) – historyk kultury i pisarz polityczny, jeden z animatorów „Rewolucji Konserwatywnej” w Niemczech; studiował literaturę i filozofię w Berlinie, Paryżu i we Włoszech; największy wpływ wywarli nań Nietzsche i Dostojewski; był apologetą „stylu pruskiego” oraz wrogiem demokracji parlamentarnej i liberalizmu; cywilizacji komunizmu oraz amerykańskiego kapitalizmu przeciwstawiał antyimperialistyczną filozofię państwa narodowego i sprawiedliwości społecznej; w ruchu rewolucyjno-konserwatywnym reprezentował umiarkowany nurt „młodokonserwatystów” (Jungkonservativen); współzałożyciel Klubu Czerwcowego (Juniklub) oraz Niemieckiego Klubu Panów (Deutscher Herrenklub); w swojej ostatniej książce z 1923 roku stworzył symbol Trzeciej Rzeszy (Das Dritte Reich) – przejęty później przez ruch hitlerowski, którym Moeller pogardzał jako „prymitywnie proletariackim”, a samego Hitlera (z którym spotkał się raz) nazwał „zbrodniczym imbecylem”; wskutek rozstroju nerwowego odebrał sobie życie.

prof. Jacek Bartyzel