Nowe wydanie fundamentalnego dzieła jednego z wybitniejszych filozofów XX w. Obecne wydanie obejmuje tekst Etyki w trzech tomach (t. 1: etyka ogólna, t. 2-3: etyka szczegółowa), biogram autora zawierający bibliografię oraz uwagi o doniosłości dzieła z uwagi na jego głębię antropologiczną, a także indeksy: osobowy i rzeczowy. Ponieważ poprzednie wydanie zostało ocenzurowane we fragmentach dotyczących sprawiedliwości, gdzie autor wskazywał i komentował błędy ustroju komunistycznego, praca redakcji nad nową edycją dotyczyła przede wszystkim uzupełnienia tekstu o fragmenty usunięte przez cenzurę. Obecne trzytomowe wydanie przynosi pierwotną, zgodną z zamierzeniem autora wersję dzieła. W trosce o jego dobrą recepcję tekst Etyki został ponadto przejrzany i poprawiony, pisownia zmodernizowana, a zapisy bibliograficzne zaktualizowane.
Szczegółowy biogram przybliża Czytelnikom niezwykłą postać Jacka Woronieckiego, specyfikę jego twórczości pisarskiej i działalności organizacyjnej oraz stan współczesnych badań nad jego dorobkiem. O. Woroniecki był teologiem i filozofem, etykiem, profesorem i rektorem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, duszpasterzem i organizatorem życia społecznego w odrodzonej Polsce. Jego twórczość w tych licznych dziedzinach posiada wielką wartość kulturową oraz niesie nieprzemijające i aktualne treści. Podkreślając znaczenie o. Woronieckiego dla polskiej kultury i katolicyzmu Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II, wskazywał: „jego wkład w życie Kościoła w Polsce był olbrzymi. Był to wkład myśliciela, teologa, profesora i duszpasterza: łączył jedno z drugim. Niewątpliwie najtrwalej zostanie w skarbcu naszej katolickiej kultury przez swoje dzieła. Są wśród nich dzieła, których chyba długo jeszcze nic nie zastąpi”.
Najważniejszym z tych dzieł jest Katolicka Etyka Wychowawcza, która w czasach kryzysu wychowania na skutek upowszechnienia teorii antypedagogiki i relatywizmu moralnego okazuje się być szczególnie aktualną. Istotne wymiary jej niezbędności i aktualności są wyznaczone przez: konieczny związek, jaki dostrzega o. Woroniecki, pomiędzy etyką a antropologią, oraz pomiędzy pedagogiką i etyką. Ponieważ wychowanie jest oddziaływaniem na drugiego w celu umożliwienia mu pełnego rozwoju, musi się opierać na wiedzy o tym, kogo wychowywać, i do jakich postaw i celów. Odpowiedź zaś na pytanie: jak wychowywać, zdaniem Woronieckiego, wymaga wskazania na cnoty jako usprawnienia moralnego działania. Dzięki harmonijnemu połączeniu trzech płaszczyzn: etyki, antropologii i pedagogiki Katolicka Etyka Wychowawcza pozostaje niezastąpionym i wręcz niezbędnym uniwersalnym przewodnikiem po sprawach moralnych, pełnym realizmu i głębokiej mądrości.
SPIS TREŚCI
Tom I
Od Redakcji
Słowo z okazji pierwszego pełnego wydania
Przedmowa autora do pierwszego wydania tomu I
Przedmowa autora do drugiego wydania tomu I i do całości dzieła
Ryszard Polak Jacek Woroniecki OP – życie oraz poglądy etyczne i pedagogiczne
Zbigniew Pańpuch Doniosłość antropologiczna pedagogiki Jacka Woronieckiego
ROZDZIAŁ I. Pojęcia i wiadomości wstępne
1. Krótki rzut oka na rozwój etyki w ciągu wieków
2. Główne niedomagania w dzisiejszym nauczaniu etyki: intelektualizm moralny i indywidualizm
3. Przedmiot, metoda i podział etyki
4. Ogólna charakterystyka systemu etyki chrześcijańskiej w porównaniu z innymi systemami etycznymi
ROZDZIAŁ II. Cel w życiu człowieka
5. Celowość postępowania ludzkiego i pragnienie szczęścia jako jego naczelna pobudka
6. Bóg celem człowieka i źródłem szczęścia wiecznego
7. Wpływ celu ostatecznego na całe życie człowieka. Obowiązek czy szczęście?
ROZDZIAŁ III. Władze umysłowe człowieka i ich rola w życiu moralnym
8. Udział rozumu i woli w moralnym życiu człowieka. Ich wzajemne oddziaływanie na siebie
9. Rola rozumu w dziedzinie czynu. Sumienie i jego zadanie w życiu moralnym
10. Własna działalność woli. Jej czynności bezpośrednie i pośrednie
11. Wolność człowieka. Jej źródło we władzy, jaką wola posiada nad praktycznymi sądami rozumu
ROZDZIAŁ IV. Władze zmysłowe człowieka i ich udział w życiu moralnym
12. Uczucia, ich składniki organiczne i poznawcze. Ich klasyfikacja
13. Rola uczuć w życiu człowieka. Ich stosunek do działalności rozumu i woli
14. Temperament człowieka. Charakterystyka poszczególnych temperamentów. Doniosłość ich znajomości dla życia moralnego
ROZDZIAŁ V. Prawo moralne
15. Przyrodzona konieczność społeczeństwa ludzkiego i prawo moralne jako jego funkcja
16. Istota prawa moralnego i najgłębszy jego przejaw w samej naturze człowieka: moralne prawo przyrodzone
17. Objawione prawo Boże i jego podwójne zadanie. Prawo kościelne
18. Prawo ludzkie. Ustawodawstwo państwowe
19. Obyczaje społeczne. Narodowość i jej wartość dla życia moralnego
ROZDZIAŁ VI. Dobro i zło moralne
20. Przedmiotowy charakter etyki chrześcijańskiej
21. Okoliczności czynów ludzkich. Cel podmiotowy i jego doniosłość w życiu moralnym
22. Istota i źródło grzechu. Podział grzechów
23. Grzech śmiertelny i grzech powszedni
24. Sumienie i jego rola w stosunku do norm moralności
ROZDZIAŁ VII. Łaska
25. Nadprzyrodzona pomoc Boża w życiu moralnym człowieka
26. Szczególne zadania łaski spowodowane rozstrojem grzechu pierworodnego
27. Powstanie i rozwój łaski w duszy człowieka
ROZDZIAŁ VIII. Wychowanie
28. Usprawnienie psychicznych władz człowieka. Odrębność sprawności moralnych czyli cnót
29. Skłonności wrodzone i ich rozwój w okresie dzieciństwa
30. Sprawności nabyte i ich umiar
31. Cnoty kardynalne i wewnętrzny ich związek stanowiący o moralnym charakterze człowieka
32. Sprawności moralne ujemne czyli wady. Wady główne
33. Nadprzyrodzone usprawnienia natury ludzkiej. Cnoty wlane, teologiczne i moralne. Dary Ducha Św.
Tom II
ROZDZIAŁ IX. Wstępny
34. Własne cechy etyki szczegółowej w odróżnieniu od ogólnej. Jej podział
ROZDZIAŁ X. Roztropność, cnota dobrze wychowanego sumienia
35. Istota roztropności, jej zadania i jej cnoty pomocnicze
36. Składniki roztropności. Jej zakres i gatunki
37. Niedomagania roztropności oraz nadużywanie jej sprawności do złego, czyli roztropność ciała
38. Wychowanie roztropności oraz przez nią sumienia
ROZDZIAŁ XI. Wiara
39. Rola wiary w codziennym życiu człowieka i w wierzeniach religijnych ludzkości
40. Proces wiarygodności Objawienia chrześcijańskiego
41. Analiza aktu wiary. Jego charakter zarówno rozumny, jak i moralny. Jego zasługa i pewność
42. Cnota teologiczna wiary
43. Grzechy przeciw wierze i ogólne jej niedomagania
44. Wychowanie wiary i zmysłu katolickiego
ROZDZIAŁ XII. Nadzieja i bojaźń Boża
45. Cnota teologiczna nadziei
46. Bojaźń Boża i w szczególności dar bojaźni Bożej
47. Grzechy przeciw nadziei i bojaźni Bożej oraz wychowanie ich obu
ROZDZIAŁ XIII. Miłość
48. Psychologia miłości
49. Miłość Boga i bliźniego
50. Doskonałość miłości Boga, zarówno aktu, jak i cnoty
51. Grzechy przeciw miłości i wady, które się w szczególny sposób przeciwstawiają miłości Boga
52. Rozwój miłości w duszy i jej wychowanie
ROZDZIAŁ XIV. Cnota religii, czyli pobożności
53. Pobożność i gorliwość. Przykazania boskie pierwszej tablicy. Przykazania kościelne
54. Przewinienia przeciw cnocie pobożności
55. Wychowanie cnoty pobożności
56. Cnota pokuty
ROZDZIAŁ XV. Umiarkowanie i cnoty pokrewne
57. Cnota umiarkowania. Jej składniki. Cnoty zaliczające się do jej grupy. Powściągliwość
58. Cnoty wstrzemięźliwości i trzeźwości, ich niedomagania i wychowanie
59. Czystość osobista, jej niedomagania oraz wychowanie
60. Łagodność i wyrozumiałość. Grzechy gniewu i złości oraz wychowanie dziedziny gniewu
61. Pokora. Pycha i jej przejawy. Wychowanie pokory
62. Pilność. Umiejętność wypoczywania po pracy. Skromność w zachowaniu i w ubiorze
ROZDZIAŁ XVI. Męstwo i cnoty pokrewne
63. Cnota kardynalna męstwa i wady jej przeciwne. Wychowanie męstwa
64. Cierpliwość i długomyślność. Stałość i wytrwałość
65. Wielkoduszność, jej przedmiot, zadania i stopnie
66. Wady przeciwne wielkoduszności i wychowanie tej cnoty
Tom III
ROZDZIAŁ XVII. Wstępny
67. Pojęcia zasadnicze: miłość bliźniego i sprawiedliwość. Podział zagadnień
ROZDZIAŁ XVIII. Miłość bliźniego
68. Istotne cechy miłości bliźniego jako cnoty teologicznej. Inne przejawy miłości bliźniego i wynikająca stąd hierarchia
69. Główne czynności miłości bliźniego i cnoty jej towarzyszące
70. Wady będące zaprzeczeniem miłości bliźniego i główne przewinienia w tej dziedzinie
71. Wychowanie cnoty miłości odnośnie do samego siebie i bliźnich
ROZDZIAŁ XIX. Cnota kardynalna sprawiedliwości i najważniejsza jej postać – sprawiedliwość współdzielcza
72. Ogólne pojęcie sprawiedliwości. Jej przedmiot i zróżnicowanie
73. Sprawiedliwość współdzielcza i wynikające z niej główne obowiązki
74. Niedomagania sprawiedliwości współdzielczej i jej wychowanie
ROZDZIAŁ XX. Sprawiedliwość współdzielcza w stosunkach rodzinnych. IV przykazanie Boże
75. Obowiązki i cnoty życia rodzinnego oraz główne przewinienia przeciw nim
76. Miłość ojczyzny. Jej składniki, wychowanie oraz spaczenia. Miłość Kościoła
77. Cnoty pokrewne sprawiedliwości. Szacunek, posłuszeństwo, wdzięczność. Dar pobożności, czyli pietyzmu
ROZDZIAŁ XXI. Sprawiedliwość wymienna w odniesieniu do osoby ludzkiej. V przykazanie Boże
78. Obowiązki moralne względem osoby bliźniego, ich granice i odnośne wychowanie
79. Przewinienia przeciw V przykazaniu
ROZDZIAŁ XXII. Sprawiedliwość wymienna w stosunkach małżeńskich, czyli uczciwość małżeńska. VI i IX przykazanie Boże
80. Chrześcijańskie ustawodawstwo małżeńskie
81. Zasady współżycia małżeńskiego i przewinienia popełniane w jego ramach
82. Przewinienia przeciw małżeństwu popełniane poza nim
ROZDZIAŁ XXIII. Sprawiedliwość wymienna w dziedzinie majątkowej. VII i X przykazanie Boże
83. Prawo własności osobistej i jego uzasadnienie
84. Granice prawa posiadania własności prywatnej i drogi jego nabywania
85. Przewinienia przeciw własności posiadanej przez bliźniego
86. Przewinienia przeciw własności przy jej nabywaniu i zbywaniu
87. Hojność i przeciwne jej wady. Wychowanie hojności
ROZDZIAŁ XXIV. Sprawiedliwość wymienna w dziedzinie mowy
88. Mowa i jej rola w życiu moralnym. Ogólne przewinienia języka
89. Mowa w służbie prawdy, prawdomówność i jej granice. Dyskrecja i kłamstwo
ROZDZIAŁ XXV. Sprawiedliwość rozdzielcza
90. Sprawiedliwy udział w dobrobycie społecznym
91. Sprawiedliwość karna
ROZDZIAŁ XXVI. Zakończenie. Pełnia sprawiedliwości – doskonałość chrześcijańska
92. Ogólna nauka o doskonałości chrześcijańskiej
93. Doskonałość zawodowa. Zawód doskonałości
2 lipca 2020 o 11:50
Adam Woroniecki urodził się 21 grudnia 1878 r. w Lublinie. Był drugim z kolei potomkiem licznej rodziny. Lata dzieciństwa spędził koło Chełma, wzrastając w pobożności. W trakcie nauki w gimnazjum w Warszawie odkrył w sobie zainteresowania zarówno do nauk przyrodniczych, jak i humanistycznych. W 1898 r. zdobył świadectwo dojrzałości i zgłosił się na ochotnika do gwardii huzarów w Warszawie. Po ukończeniu szkoły wojskowej (ze stopniem chorążego kawalerii), zrezygnował z dalszej służby i oddał się dalszej nauce. Udał się do Fryburga, aby studiować najpierw nauki przyrodnicze (uzyskał licencjat), a następnie filozofię i teologię. Zmiana ta dokonała się m.in. dzięki znajomości z o. Honoratem Koźmińskim, który szybko stał się duchowym opiekunem Woronieckiego. W 1902 r. Woroniecki zdobył licencjat z nauk przyrodniczych, a trzy lata później – z teologii.
W tym samym roku wstąpił do seminarium w Lublinie, tam też otrzymał święcenia kapłańskie. Kontynuował studia we Fryburgu i ostatecznie uzyskał na nich tytuł doktora teologii.
W 1911 r. wstąpił do dominikanów w Fiesole koło Florencji, otrzymując zakonne imię Jacek. Najpierw przebywał w klasztorach we Włoszech, a następnie w Krakowie i Fryburgu, gdzie był wykładowcą teologii. W 1919 r. trafił do Lublina, gdzie pomagał w organizacji i powstaniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Został powołany na katedrę teologii moralnej. W latach 1922-1924 był rektorem KUL; w tym czasie troszczył się o rozwój nowej uczelni, rozbudowywał jej gmach. Przyczynił się także do powstania Towarzystwa Przyjaciół KUL-u.
W 1926 r. Woroniecki przeniósł się do Lwowa, gdzie wykładał historię Kościoła i homiletykę. Po trzech latach powołano go na profesora teologii moralnej i pedagogiki na uniwersytecie Angelicum w Rzymie. Otrzymał tam tytuł Magister in sacra theologia, najwyższy tytuł naukowy w Zakonie Dominikańskim. W tym czasie założył Zgromadzenie Sióstr Dominikanek Misjonarek Jezusa i Maryi (1932), którego celem miała być ewangelizacja Rosji, opanowanej przez ateistyczną ideologię komunistyczną. Z powodu złego stanu zdrowia po 4 latach (w 1933 r.) Woroniecki musiał wrócić do Lwowa.
Przyczynił się do powstania Studium Generalnego dominikanów w Warszawie, a następnie w 1937 został jego rektorem. Z powodu wybuchu wojny musiał opuścić Warszawę i osiedlić się w Krakowie. Podczas okupacji niemieckiej działał społecznie, głosząc wykłady dla inteligencji (w latach 1939-1941). Od 1942 r. stopniowo wycofywał się z życia społecznego – doskwierało mu coraz słabsze zdrowie. Poświęcił całkowicie pracy pisarskiej. Zmarł na skutek ciężkiego ataku serca 18 maja 1949 r. Jego ciało złożono w grobowcu dominikańskim na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
7 grudnia 2004 roku w Krakowie rozpoczął się proces beatyfikacyjny o. Woronieckiego.
Ojciec Jacek Woroniecki pozostawił ponad 200 tytułów wydanych drukiem oraz ponad 60 rękopisów. Do najważniejszych dzieł o. Jacka należy Katolicka etyka wychowawcza oraz Pełnia modlitwy. Studium teologiczne dla inteligencji.