Nakładem Instytutu Pamięci Narodowej ukazała się, prawie trzystu stronicowa, praca Przemysława Jastrzębskego ”„Myśl Narodowa” 1921–1939. Studium politologiczno-prasoznawcze”” poświęcona jednemu z najwznioślejszych czasopism ruchu narodowego w II RP.
Etniczni Polacy stanowili 65% populacji w II RP. Dominująca większość etnicznych Polaków swoją reprezentacje polityczną widziała w Narodowej Demokracji. Jednym z ważniejszych pism endeków była wydawana od 1921 roku „Myśl Narodowa”. Na przełomie 1925 i 1926 roku stała się organem ruchu narodowego. Jej czytelnikami była elita intelektualna II RP. Pismo ujmowało elitę II RP nie tylko trafnością sądów politycznych ale też i rozbudowaną publicystyką kulturalną.
W swej pracy Przemysław Jastrzębski przybliżył czytelnikom przesłanie ideowe pisma i jego losy. Pierwszy rozdział pracy poświęcony jest genezie pisma, etapom jego rozwoju, czytelnikom „Myśli Narodowej”. Drugi rozdział pozycji czasopisma w ruchu narodowym, losom pisma pod kierownictwem Adolfa Nowaczyńskiego, reorganizacji, sukcesom pisma w latach 1925–1935, czterem ostatnim latom działalności redakcji. Trzeci rozdział przybliża czytelnikom środowisko redakcji pisma, pozycje redaktora Nowaczyńskiego, poszczególnych redaktorów, zmianom w redakcji pod koniec 1925 roku i w latach późniejszych, poszczególnym dziennikarzom, pozycji Zygmunta Wasilewskiego w redakcji.
Oblicze ideowe pisma przybliża rozdział czwarty. Z niego czytelnicy dowiedzą się o poglądach endeków na niepodległości i kształtu odrodzonej Polski. Endeckiej ocenie: rywali politycznych, ładu wersalskiego, kształtu terytorialnego państwa, kwestia bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, ustroju Polski – polskich tradycji ustrojowych i diagnozy ustroju II RP, mniejszości narodowych – Żydów, Ukraińców, Białorusinów, Niemców. W rozdziale o obliczu ideowym „Myśli Narodowej” autor opisał też: stosunek endeków do faszyzmu i nazizmu.
Rozdział piąty pracy o „Myśli Narodowej” został poświęcony zmianom struktury wydawniczej wydawcy pisma, finansowaniu tytułu prasowego, procesowi wydawniczemu, działom pisma, jego szacie graficznej, reklamom na łamach czasopisma. Publikacje zamyka wykaz publicystów i współpracowników „Myśli Narodowej”, wykaz skrótów, bibliografia i indeks osób.
Dla publicystów „Myśli Narodowej” było oczywiste, że Żydzi: chcę w II RP cieszyć się nienależytymi przywilejami, opanowali administracje II RP za szkodą dla Polski, asymilacje wykorzystują by Polacy nie dostrzegali żydowskiego zagrożenia, zniewalają Polaków w ich własnym kraju. Publicyści „Myśli Narodowej” uznawali obecność Żydów w Polsce za zbędną i niepożądaną. Wyrażali swój niepokój z powodu eksplozji demograficznej społeczności żydowskiej.
W walce z żydowskim zagrożeniem publicyści „Myśli Narodowej” odrzucali radykalne metody. Endecy uważali, że Polacy powinni odseparować się od żydowskiej społeczności. Budować własne, tylko polskie życie gospodarcze, towarzyskie, społeczne, naukowe i artystyczne. Separacja ta miała skłonić Żydów do opuszczenia Polski.
Endecy z „Myśli Narodowej” doskonale rozumieli, że kultura jest polem wojny cywilizacyjnej. Uznawali, że twórcy żydowscy, ze swoją kulturą propagującą materializm, są szkodliwi dla duchowej kondycji Polaków. Podobnie negatywnie oceniano obecność Żydów w nauce i edukacji. By Żydzi nie upośledzali duchowo Polaków, publicyści endecy domagali się usunięcia Żydów z wolnych zawodów – adwokatury, lecznictwa i dziennikarstwa. Endecy, podobnie jak murzyni w RPA, uznawali, że patologią jest stan w którym nieliczna mniejszość narodowa monopolizuje najintratniejsze i najbardziej wpływowe profesje. Dla endeckich publicystów prasa żydowska była instrumentem demoralizacji Polaków. Żydów korzystających z bibliotek oskarżano o kradzieże książek i wyposażenia bibliotecznego.
Publicyści „Myśli Narodowej” postulowali separacje sportu polskiego od żydowskiego. W rozwoju syjonistycznych klubów sportowych dostrzegali groźny wzrost sił społeczności żydowskiej. Już w 1922 endecy publicyści domagali się akcji afirmacyjnej w szkołach wyższych. Podobnie jak w amerykańskiej akcji afirmacyjnej czy w przepisach równouprawniających kobiety w polityce Polacy mieli mieć zagwarantowaną proporcjonalną liczbę miejsc na studiach.
W sytuacji monopolizowania przez Żydów handlu i usług, na czym tracili polscy konsumenci i nie dopuszczani do pracy z powodów rasowych polscy bezrobotni, publicyści „Myśli Narodowej” postulowali rozwój polskiego handlu i rzemiosła. Celem było zapewnienie pracy Polakom, wzrost zamożności Polaków, dostarczenie polskim konsumentom tańszych, lepszej jakości, towarów i usług. Endeccy publicyści wspierali rozwój polskiej przedsiębiorczości nagłaśniając wszelkie polskie inicjatywy i piętnując tych Polaków, którzy kolaborowali z Żydami.
„Myśl Narodowa” Żydów przedsiębiorców postrzegała jako przebiegłych wyzyskiwaczy i kryminalistów popełniających przestępstwa skarbowe. Domagano się by zakaz pracy w Niedziele obowiązywał wszystkich obywateli II RP.
W emigracji żydów z Polski „Myśl Narodowa” narodowa widziała rozwiązanie kwestii żydowskiej. By wesprzeć emigracje Żydów z Polski endeccy wspierali ideę powstania państwa żydowskiego w Palestynie.
Dla endeckich publicystów niezwykle szkodliwą religią był Judaizm. W Talmudzie dostrzegali przyczynę niemoralności Żydów, nienawiści rasowej Żydów do Polaków, szerzenia przez Żydów pornografii wśród Polaków, demoralizowania polskiej młodzieży, przestępczości młodzieży żydowskiej. Publicyści „Myśli Narodowej” potępiali też pozbawione kultury zachowania Żydów.
Według narodowców istniał globalny spisek Żydów. Owocem wielowiekowej działalności żydowskiego spisku były herezje, protestantyzm, masoneria i komunizm. Zdaniem endeków Żydzi od lat prowadzili antypolską działalność, demoralizowali Polaków. Dla publicystów endeckich też było oczywiste, że Żydzi są sowiecką agenturą w II RP.
Jan Bodakowski
Najnowsze komentarze